Diagnoza psychologiczna jako filar procesu terapeutycznego

Kompleksowa diagnoza powinna integrować informacje z co najmniej czterech obszarów:

1. Diagnoza nozologiczna (opisowa)

Odpowiada na pytanie: „Co to jest?”. Polega na klasyfikacji objawów zgodnie z przyjętymi systemami (DSM-5, ICD-11). Umożliwia diagnozę różnicową, ułatwia komunikację w zespole i jest podstawą doboru farmakoterapii.

2. Diagnoza funkcjonalna (behawioralna)

Odpowiada na pytanie: „Jak to działa i po co?”. Analizuje funkcję, jaką dany objaw pełni w życiu pacjenta. Jest fundamentem planowania interwencji w terapiach poznawczo-behawioralnych (CBT).

3. Diagnoza strukturalna (psychodynamiczna)

Odpowiada na pytanie: „Kto to jest?”. Ocenia głęboką, względnie stałą organizację osobowości pacjenta, w tym poziom integracji tożsamości, mechanizmy obronne i testowanie rzeczywistości.

4. Diagnoza zasobów i potencjału

Odpowiada na pytanie: „Co pacjent ma do dyspozycji?”. Identyfikuje mocne strony, umiejętności radzenia sobie, sieć wsparcia społecznego oraz motywację do zmiany. Wzmacnia sojusz terapeutyczny i motywację do leczenia.

Rola diagnozy w planowaniu interwencji terapeutycznej

Trafna, wielowymiarowa diagnoza jest bezpośrednim przełożeniem na strategię i taktykę terapeutyczną. Pozwala na precyzyjne określenie celów terapii, np. w przypadku zaburzeń lękowych lub depresyjnych, i na dostosowanie podejścia do indywidualnych potrzeb pacjenta.

Wyzwania i dylematy etyczne w diagnozowaniu

Praca diagnostyczna wiąże się z odpowiedzialnością i wymaga ciągłej refleksji. Należy być świadomym ryzyka etykietowania i stygmatyzacji, wpływu na relację terapeutyczną oraz konieczności zachowania wrażliwości kulturowej.

Diagnoza psychologiczna jest złożonym, wielowymiarowym procesem, który pozwala na głębokie zrozumienie cierpienia pacjenta i stanowi fundament dla odpowiedzialnego, etycznego i skutecznego planowania terapii.